खुस्बु खरेल
सार : यस जर्नलले प्रि–स्कूल विद्यार्थीहरूमा दिगो वातावरणीय शिक्षाको महत्व र सानै उमेरदेखि पारिस्थितिक चेतनालाई बढावा दिने सम्भावनाहरू अन्वेषण गर्ने लक्ष्य राखेको छ । जर्नलले विषयको परिचय प्रदान गरेर सुरु गर्छ, त्यसपछि प्रि–स्कूल पाठ्यक्रममा दिगो शिक्षा समावेश गर्ने पृष्ठभूमि र तर्कको चर्चा हुन्छ । यसले प्रारम्भिक वातावरणीय शिक्षाका सम्भावित फाइदाहरू र वातावरणप्रति साना वालवालिकाहरूको मनोवृत्ति र व्यवहारलाई आकार दिनमा खेल्ने भूमिकालाई पनि हाइलाइट गर्दछ । यस अध्ययनका निष्कर्षहरूले प्रिस्कूलहरूका बीचमा जिम्मेवारी र संरक्षणको भावनालाई बढावा दिन दिगो वातावरणीय शिक्षाको महत्वलाई जोड दिन्छ, अन्ततः थप दिगो भविष्यमा योगदान पुर्याउँछ ।
परिचय : हालैका वर्षहरूमा वातावरणीय चुनौतिहरूलाई सम्बोधन गर्न र दिगो अभ्यासहरू तत्काल पालना गर्ने आवश्यकताको पहिचान भएको छ । हाम्रो समाज जलवायु परिवर्तन, प्रदूषण, र स्रोत ह्रास जस्ता समस्याहरुसँग जुध्नको लागी, यो स्पष्ट भएको छ कि पर्यावरण शिक्षा सानै उमेरदेखि सुरु गर्नुपर्छ । प्रि–स्कूल, एक महत्वपूर्ण विकास चरणको रूपमा, साना बच्चाहरूमा वातावरणीय मूल्य र व्यवहारहरू स्थापित गर्नको लागि एक उपयुक्त क्षण प्रस्तुत गर्दछ । दिगो वातावरणीय शिक्षामा पूर्व–विद्यालयका विद्यार्थीहरूलाई संलग्न गरेर, हामीले ग्रहको संरक्षण र संरक्षण गर्न थप सचेत, जानकार र प्रतिबद्ध पुस्ताको निर्माण गर्न सक्छौं ।
अनुसन्धानका अनुसार प्रारम्भिक वाल्यकाल शिक्षाले वच्चाको संज्ञानात्मक, सामाजिक र भावनात्मक विकासलाई महत्वपूर्ण रूपमा प्रभाव पार्छ । यस चरणमा दिगो वातावरणीय शिक्षाको परिचयले वालवालिकाहरूलाई प्रकृति, संरक्षण र दिगो अभ्यासहरूसँग सम्बन्धित अवधारणाहरूलाई आन्तरिक रूपमा बनाउन सक्षम बनाउँछ । यसबाहेक, प्रिस्कूलहरू स्वाभाविक रूपमा जिज्ञासु र नयाँ जानकारीको लागि ग्रहणशील हुन्छन्, यसले उनीहरूलाई रमाइलो र आकर्षक तरिकामा वातावरणीय अवधारणाहरूसँग परिचय गराउनको लागि उपयुक्त समय बनाउँछ । तिनीहरूको दैनिक दिनचर्या, गतिविधिहरू र खेलहरूमा स्थिरतालाई एकीकृत गरेर, हामी प्रिस्कूलहरूलाई प्राकृतिक संसारको लागि गहिरो प्रशंसा र यसप्रति जिम्मेवारीको भावना विकास गर्न मद्दत गर्न सक्छौं ।
तर्क : प्रि–स्कूल पाठ्यक्रममा दिगो वातावरणीय शिक्षा समावेश गर्दा धेरै फाइदाहरू छन् । सर्वप्रथम, यसले बच्चाहरूलाई प्रकृतिप्रति सकारात्मक दृष्टिकोण विकास गर्न मद्दत गर्छ, वातावरणको बारेमा आश्चर्य र जिज्ञासाको भावनालाई बढावा दिन्छ ।
दोस्रो, यसले पारिस्थितिक प्रणाली, जैविक विविधताको महत्व, र सबै जीवित चीजहरूको अन्तरनिर्भरताको बारेमा उनीहरूको ज्ञान बढाउँछ । तेस्रो, यसले दिगो अभ्यासहरू जस्तै रिसाइक्लिङ्ग, स्रोतहरूको संरक्षण, र फोहोर घटाउने, जसले तिनीहरूको जीवनभरको व्यवहारमा दिगो प्रभाव पार्न सक्छ ।
अन्तमा, प्रिस्कुलहरूलाई वातावरणीय गतिविधि र परियोजनाहरूमा समावेश गरेर, हामी उनीहरूलाई वातावरणीय चुनौतीहरू समाधान गर्न र वातावरणीय रक्षक बन्न सक्रिय भूमिका खेल्न सक्षम बनाउन सक्छौं ।
निष्कर्षः प्रि–स्कूल विद्यार्थीहरूमा दिगो वातावरणीय शिक्षा दिगो भविष्यलाई आकार दिने महत्पूर्ण पक्ष हो । प्रिस्कूल पाठ्यक्रम र गतिविधिहरूमा वातावरणीय अवधारणाहरू एकीकृत गरेर हामी सानै उमेरदेखि पर्यावरण चेतनालाई बढावा दिन सक्छौं । वालवालिकाहरूलाई उनीहरूको जीवनभर वातावरणीय रूपमा जिम्मेवार छनौटहरू गर्न सशक्त बनाउछौं । प्रि–स्कूलहरूमा दिगो शिक्षालाई समर्थन र प्रोत्साहन गर्ने वातावरण सिर्जना गर्न शिक्षकहरू, नीति निर्माताहरू र अभिभावकहरूले सहकार्य गर्नुपर्छ । सामुहिक प्रयासहरू मार्फत हामी सुनिश्चित गर्न सक्छौं कि अर्को पुस्ता वातावरणको गहिरो बुझाई र यसको संरक्षणको लागि बलियो प्रतिबद्धताको साथ हुर्केको छ ।
लेखक अनन्त शिक्षा सदनको संयोजक हुनुहुन्छ ।
